Yunanistan Türkiye ile ‘sakız’ düellosu
Türkiye’nin en önemli turizm merkezlerinden çeşme, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Sakız adasında sakız üretimi neredeyse unutulmuş, bölgede en verimli sakız ağaçlarının yetiştiği bölgede önemli bir yerde büyürken, cumhuriyetin ilk yılında göç edenler Girit Adası’ndan gelen Çeşme, sakız ağacı nedeniyle yıl içinde göçmenleri tanımıyor. Çeşme’de kalan çok az sakız ağacı nedeniyle, sakızlı kurabiye, sakızlı dondurma, sakızlı muhallebi gibi geleneksel ürünlerde kullanılan sakız Yunanistan’dan ithal edilmeye başlandı. 1959, Çeşme için sakız macerasının yeniden başladığı yıl oldu. Dönemin ilçe tarım müdürü, Yunanistan’ın Sakız Adası’na giderek 20 adet sakız ağacının kökünü anaç olarak Çeşme’ye getirerek üretime başlamıştır.
Üretimi oldukça talep gören sakız hasadı haziran ayı ortasında başlarken, sakız üreticileri bu sezon ağaçların gövdelerini çekip sakız damlalarını toplamaya başlar. Ağaçların altına melas toprağı serilir ve çiziklerden damlayan sakız eylül ortasına kadar toplanır.
“Çeşme’de 17 bin sakız fidanı”
Çeşme’de sakız ağacı üretimini artırmak ve sakız üretimini artırmak için arkadaşları ile birlikte çalışan Çesmeli sakız üreticisi İbrahim Topal, sakız ağacının çoğaltılmasının uzun yıllar gerektiren zor bir süreç olduğunu belirterek, şunları söyledi: “Sakız ağacını çelikten geliştirmek için yeni yöntemler bulduk. Bu yöntemle ağaçların yaklaşık yüzde 88’ini köklendirdik. Sakız ağacını yaygınlaştırmak için 20 yılı aşkın süredir arkadaşlarımızla birlikte çalışıyoruz. Bu yıl Çeşme’de ürünlerini ürettiğimiz 500 civarında ağaç var. Buna her yıl yüzlerce ağaç katılacak. Çeşme’de 17 bin fidanımız var. “Önümüzdeki yıllarda sakızlara sürpriz bir sıçrama yapacağız.”
Geçen yıl hasat sezonunda 20 kilo sakız toplandığını belirten Topal, “Bu yıl 100 kilo hasat edeceğiz. Hasat her yıl artacak. Ayrıca sakız ürününü daha da çeşitlendirmek için çalışıyoruz. Önümüzdeki yıllarda binlerce dönüm sakız için çalışıyoruz. “Sadece ürünü artırmak için değil, aynı zamanda kaliteli sakız üretmek için de çalışıyoruz.”
“Çeşme sakızı, kaliteli Yunan sakızı”
Bir sakız ağacından ortalama 300 gram sakız elde edildiğini belirten Topal, “10 dekar sakızdan 300 kilogram sakız elde edilebiliyor. İç piyasada 150-200 Euro fiyatıyla üreticisine önemli bir gelir kaynağı sağlayabilir. Yunanistan’dan yıllık 10 milyon dolara sakız ithal ediyoruz. Yıllık 10 milyon dolarlık bir ürün üretene kadar kendimizi başarılı saymayacağız. Ağaçlarımız daha genç olduğu için ürünleri Sakız Adasına göre daha kalitelidir. Onun için de fiyat daha yüksek ”dedi.
Yunanistan’dan “Türkler sahte sakız üretiyor” propagandası
Sakız Adası’nın kuzey kesiminde sakız ağaçlarının yetişmediğini belirten Topal, “Ancak Çeşme toprağının her santimi sakız ağacı üretimine uygun. Sakız Adası’nda 904 kilometrekarelik, Çeşme’de 2 bin 200 kilometrekarelik toprağın her santimi sakız ağacı için uygundur. Ancak, Yunanistan sakız üretimimiz konusunda biraz sert. ‘Türkler sahte sakız üretiyor’ gibi propaganda yapıyorlar. Bize ait birçok ürüne sahip oldukları için bu üründe kara propaganda yapıyorlar. “Sakızımızın testlerde daha kaliteli olduğu ortaya çıktı.”
Sakız Adasında yıllık 300 ton çiğ sakız üretildiğini belirten Topal, Çeşme’nin üretim potansiyelinin bunun 10 kat fazla olduğunu belirterek, “Sadece çiğ sakızdan alabileceğimiz gelir 2 milyar Euro’ya ulaşıyor. Sakızdan kolonya, sabun, krema ve sirke gibi ürünler yapmaya başladık. Bu ürünlerle 10 milyar Euro gibi ciddi bir potansiyele sahip olacağız. Ülkemiz ekonomisine büyük katkı sağlayacağına inanıyoruz ”dedi.
Ali Gözeten – Muhammet Isa Atagöz
