Ayasofya aynı uygulamalar farklı

İstanbul’un fethinden sonra camiye dönüştürülen İstanbul’daki Asasofya’nın fethinden sonra, Fatih Sultan Mehmed İstanbul’u fethinden sonra, uzun süre müze olarak kullanılan İznik Ayasofya, büyükbabası Orhan Gazi’nin İznik’in fethinden sonra bir cami. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın talebi, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün onayı ile 2011 yılından beri cami olarak kullanılmaktadır. İsimleri ve hikayeleri aynı olan iki Ayasofya için farklı prosedürler halka dikkat çekiyor.

İstanbul’un fethinden sonra kiliseden camiye dönüştürülen ve 1934’ten beri müze olan Ayasofya ile ilgili tartışmalar devam ediyor. Danıştay tarafından yapılacak tarihi yapının ibadete açılıp açılmayacağı merak konusudur. Orhan Gazi, Bursa’nın İznik ilçesini 1331’de fethinden sonra camiye dönüştürdü ve Diyanet İşleri Başkanlığı’nın isteği üzerine Vakıflar Genel Müdürlüğü müzesi oldu. 2011 yılında camiye dönüştürülen İznik Ayasofya’da Müslümanlar 9 yıldır dua ediyorlar.

İznik’in merkezinde, şehrin ortasında ve iki ana ekseni oluşturan doğu-batı ve kuzey-güney yollarının güneydoğu köşesinde yer alan İznik Ayasofya, Ayasofya’nın açılış tartışmalarıyla yeniden gündeme geldi. Sophia, ibadet için İstanbul’da.

Pandemi döneminde ibadet için kesintiye uğrayan İznik Ayasofya Camii’nde ilk Cuma namazı için bir araya gelen bazı vatandaşlar, ilk olarak Ayasofya’nın hemen yanında bulunan Sultanahmet Camii’nin açılmasını destekliyor. .

İstanbul, Türkiye’de 2, İznik ve Trabzon Ayasofya Camii dahil olmak üzere toplam 4 tane var. İmparator Konstantin MS 325 yılında İstanbul’u (Bizans) Bizans’ın Başkenti ilan ettiğinde, İznik’teki (Nikaia) Hıristiyanlık ilkelerini belirlemek için ilk evrensel konseyi de kurdu. Bu arada Ayasofya henüz inşa edilmedi. İnşaat tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, 4. ve 8. yüzyıllar arasında yapıldığı tahmin edilen Bazilika planlı Ayasofya kilisesi, özellikle 787’de İznik’te toplanan 7. Manevi Konsey ile ünlüdür. 350 piskopos ve birçok keşiş olan Sophia, tüm Hıristiyanlar tarafından kabul edilen ve bu inancı şekillendirmede önemli bir rol oynadı. Bu nedenle, İznik şehrinin Hıristiyan dünyasında özel bir önemi vardır.

Evliya Çelebi, İznik’i 1058’de (1648) İznik’i “mermi kaplı bir çarşıda büyük bir tapınak ve bir minaresi olan bir minare” olarak tanımladığını, Kanuni Sultan Mimar Sinan tarafından yakıldığını ve onarıldığını ifade etti. İznik Ayasofya’nın ikinci kez harap olmasının nedeni ve kesin tarihi bilinmiyor. Ancak İznik’ten geçen yabancı gezginlerin ifadelerinden XVIII. 19. yüzyılın sonları ve XIX. Yüzyılın başlarında caminin yıkıldığı ve terk edildiği öğrenildi. Gerçekten de, J. von Hammer 1804 yılında İznik tarafından durduğunda, Ayasofya’yı harap ve yarı harap durumda buldu. Bu bilgilere göre, en az XVIII. Yüzyılın ikinci yarısından terk edilmiş olmalıdır. Bu ihmal iki yüzyıldan fazla sürdü ve Ayasofya’nın iç kısmı yeşillik ve sarmaşıkla kaplıdır.

Orhan Gazi tarafından İznik’in fethi ile 1331 yılında camiye dönüştürülen bina, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Mimar Sinan tarafından yenilenmiştir. 1935’lerde Alman Arkeoloji Enstitüsü uzmanları bazı sondajlar yaptı, 1953’te müzelerin yönetimi ile kalın toprak tabakası kaldırıldı. Son yıllarda duvarlarda bazı takviyeler yapılmış, iç mekan ve çevre temizlenmiş ve bina korunmuştur. 1979-1981 yıllarında çevredeki topraktan kurtulan binanın tamamı ve güney doğu mezar şapeli olan ek yapısı ortaya çıkarılmıştır. Minareye dönüştürülen eski çan kulesi, minare olarak restore edilmiş ve 2007 yılında müze olarak hizmet vermeye başlamıştır.

Orhan Gazi Vakfı’na ait olan ve bugün Orhan Camii olarak bilinen ve Diyanet İşleri Başkanlığı’nın talebini değerlendiren Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün ardından tarihi bina 2011 yılında camiye dönüştürülmüştür.

Tarihi binanın önündeki ‘Ayasofya Müzesi’ işareti de kaldırıldı ve yerine ‘Ayasofya (Orhan) Camii’ işareti konuldu. İznik Müftüsü tarafından imam olarak atanan cami 9 yıl boyunca tutuldu.