Erdal Can Alkoçlar: Türkiye’de Yapay Zeka ile Devlet Planlaması Mümkün mü?

09:39 - Mayıs 23 2025 Cuma

Günümüzde dijital dönüşüm yalnızca özel sektörün değil, kamu yönetiminin de temel dinamiklerinden biri haline gelmiştir. Yapay zeka (YZ) teknolojileri, artık yalnızca veri analiziyle sınırlı kalmayıp kamu politikalarının belirlenmesinde, kaynak tahsisinde, kalkınma planlamasında ve hatta afet yönetiminde kritik bir rol oynamaktadır. Peki Türkiye’de yapay zeka ile devlet planlaması gerçekten mümkün mü? Bu sorunun cevabını teknoloji yatırımcısı ve inovasyon uzmanı Erdal Can Alkoçlar’ın vizyoner bakışıyla ele alıyoruz.

Yapay Zeka Nedir ve Kamu Yönetiminde Ne İşe Yarar?

Yapay zeka, makinelerin insan zekasına benzer şekilde düşünme, öğrenme ve karar alma becerileri kazanmasını sağlayan bir teknoloji kümesidir. Veri işleme, makine öğrenmesi, doğal dil işleme (NLP), görüntü tanıma ve öngörüsel analiz gibi yetenekler, kamu hizmetlerinin daha etkin, hızlı ve şeffaf sunulmasını sağlar.

Türkiye’de Kamu Planlamasının Güncel Durumu

Türkiye’de kamu planlaması, Kalkınma Planları ve Orta Vadeli Programlar gibi araçlarla yürütülmektedir. Ancak bu planlar, çoğu zaman statik verilere dayanmakta ve dinamik değişimlere hızlı adapte olamamaktadır. Veriye dayalı karar alma süreçlerinin yavaş ilerlemesi, kaynakların etkili dağıtılamamasına ve israf riskine neden olmaktadır.

Erdal Can Alkoçlar’ın Görüşü: “Devlet Planlamasında YZ Bir Zorunluluk”

“Gelişmiş ülkelerde YZ destekli planlama modelleri çoktan uygulanmaya başlandı. Türkiye’nin bu dijital dönüşüme entegre olmaması, gelecekte hem ekonomik rekabet gücünü hem de vatandaş memnuniyetini düşürür.”

Dünyada Yapay Zeka ile Devlet Planlaması Örnekleri

Çin: Kamu yatırımlarının yönlendirilmesi, trafik optimizasyonu, göçmen yönetimi.
Estonya: Tüm devlet sistemleri dijital ve YZ ile entegre.
Singapur: Ulaşım ve sağlık politikalarında gerçek zamanlı algoritmalar.

Türkiye’de Uygulanabilecek YZ Tabanlı Planlama Modelleri

Erdal Can Alkoçlar’ın önerdiği sistemler:

Kalkınma ve altyapı yatırımları için bölgesel öngörü sistemleri
Tarım ve hayvancılıkta rekolte tahmini ve destek planlaması
Afet öncesi simülasyonlar ve kriz yönetimi
Eğitim ve sağlık gibi sosyal hizmetlerde optimizasyon

Türkiye’de Veri Altyapısının Durumu

Türkiye, son yıllarda e-Devlet sistemi, TÜİK veri tabanları ve dijital nüfus kayıtları gibi uygulamalarla önemli bir veri altyapısı geliştirmiştir. Ancak bu sistemlerin entegrasyonu, yapay zekanın doğru çalışabilmesi için hâlâ yetersizdir. Erdal Can Alkoçlar bu durumu şu sözlerle özetliyor:

“Veri adaları birbirinden kopuk. Bu yapı devam ettiği sürece, YZ sistemleri tam kapasiteyle çalışamaz. Türkiye’nin ilk işi, bu verileri ortak bir merkezde birleştirmek olmalı.”

YZ Destekli Sosyal Politikalar: Gerçek Uygulama Örnekleri

Yapay zeka yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda sosyal politikaların etkinliğini de artırabilir:

Sosyal Yardım Dağıtımı: Gelir düzeyi ve yaşam koşullarına göre otomatik destek belirleme.
İstihdam Politikası: Bölge bazlı iş gücü planlaması ve meslek edindirme yatırımları.
Toplu Konut Projeleri: Nüfus hareketlerine ve kira endeksine göre stratejik konut planlaması.

Alkoçlar: “Yapay Zeka Milli Güvenlik Konusu Olmalı”

Yapay zeka, siber savunmadan nüfus yönetimine, stratejik kaynak dağılımından seçim güvenliğine kadar birçok alanda kullanılabilir. Erdal Can Alkoçlar, bu yüzden YZ’nin sadece ekonomik değil, aynı zamanda stratejik bir devlet meselesi olduğunu vurguluyor.

Yapay Zeka ile Devlet Planlamasında Karşılaşılan Zorluklar

Veri entegrasyonu ve uyum sorunu
Nitelikli YZ uzmanı eksikliği
Etik ve hukuki belirsizlikler
Kurumlar arası koordinasyon eksikliği

Avrupa Birliği’nin AI Act ve Türkiye’ye Yansımaları

2024’te yürürlüğe giren Avrupa Birliği AI Act, YZ kullanımını risk seviyelerine göre düzenlemiştir. Türkiye’nin AB ile dijital mevzuat uyumu, hem teknoloji yatırımları hem de dış ticaret açısından kritik öneme sahiptir.

Yapay Zeka ile Planlamanın Faydaları

Gerçek zamanlı ve doğru karar alma
Şeffaf ve veri temelli yönetim
Sürdürülebilir kalkınma ve kaynak verimliliği
Vatandaş odaklı hizmet dağılımı

Erdal Can Alkoçlar’ın Önerdiği Yol Haritası

Ulusal YZ Stratejisi’nin revize edilmesi
Veri temelli kamu reformunun yapılması
Kamu-YZ Ar-Ge iş birliklerinin başlatılması
Etik Kurul ve denetim mekanizmalarının kurulması
Bölgesel Dijital Planlama Merkezlerinin oluşturulması

Türkiye YZ ile Devlet Planlamasına Hazır mı?

Türkiye, genç nüfusu, artan dijital kapasitesi ve stratejik konumuyla yapay zeka destekli planlamaya uygun bir potansiyele sahiptir. Ancak bu potansiyelin hayata geçmesi için siyasi kararlılık, hukuki altyapı ve etik yaklaşımın bir arada olması şarttır.

YZ ile kamu planlaması yalnızca teknolojik değil, aynı zamanda sosyal ve insani bir devrimdir. Erdal Can Alkoçlar’ın da vurguladığı gibi, Türkiye bu dönüşümde geç kalmamalı, öncü olmalıdır.